Með Börsungum

Nýlent eftir fjögurra daga reisu til Barselónu í Katalóníu. Áttum þar náðugan og einkar rjómantískan (barnlausan) tíma, röltum hönd í hönd um gotneska hverfið með sínum þröngu göngugötum, þvottasnúrum milli húsa og mosavöxnum ufsagrýlum; heimsóttum kirkju Gaudis & hinnar heilögu fjölskyldu sem hefur verið byggingu síðan í lok 19. aldar og er áætlað að ljúki eftir sirka 40 ár (þegar ég og Minn verðum orðin 82 ára!), dómkirkjuna líka náttlega (signdi mig upp úr fontinum við dyrnar uppá kaþólsku - það er eitthvað svo notalegt), garðinn hans Gaudis (armbönd og margt fleira selt á torginu), og löbbuðum um markaði Börsunga, eina fjóra talsins (eða fimm, ef maður telur Stutta Tjallann, El Corte Inglés með).

Skemmtilegasti markaðurinn er rétt hjá Römblunni (stór göngugata í miðbænum) - aldrei hef ég séð þvílíka gnótt matar, öllu saman raðað upp af aldeilis ótrúlegu listfengi, svo að hvert sem litið var mátti sjá veislu jafnt fyrir augað og magann.
Leist samt ekki á sviðin þeirra Börsunga sem sjá má hér til vinstri innan um svínaspik, vambir og annað góðgæti; þeir húðfletta þau og hvað er þá eiginlega eftir?!

Má til að stinga hér inn mynd líka sem ég tók sérstaklega fyrir Arnot MacDonald, skoska vinkonu mína, sem var Tupperware-drottning Edinborgar áður en hún venti kvæði sínu í kross og lærði til bókavörslu.

Í gamla daga, þegar engin almennileg húsmóðir gat verið án þess að eiga a.m.k. kynningarsettið af Tupperware (ég á eina dós úr því ennþá og rjómaafgangakönnu, frá því 1990 sem ég hef reyndar aldrei notað, könnuna sko) þá lá blátt bann við því að selja Tupperware nema í heimasölu.

Eitthvað hefur heimurinn víst breyst síðan fyrir sautján árum og markaðssetningin uppfærð ásamt með öllu öðru.

Sem leiðir mig óbeint að því að segja ykkur frá bókinni sem ég tók með mér til að lesa í fluginu og heitir Bréf til Maríu, eftir Einar Má Jónson.

Las megnið af henni reyndar í flugstöð Leifs Eiríkssonar, en þar gáfust óvænt 8 klukkutímar til lesturs á brottfarardaginn - vélin okkar sem átti að fara í loftið klukkan hálffimm síðdegis bilaði og önnur kom ekki í hennar stað fyrr en klukkan hálfeitt eftir miðnætti - og þótt flugstöðvar séu ekki beinlínis mínir uppáhaldsstaðir þá var ákaflega kærkomið að fá þarna hina fullkomnu ástæðu fyrir því að liggja í lestri tímunum saman.

(Ekki að kona þurfi til þess endilega afsökun að liggja í bókum; samt eitthvað rótgróið í mér að finnast bóklestur merki um letingjahátt - kannski einhver arfur úr bernskunni frá því að vinkona mín sakaði mig um að vera innipúka af því að mér fannst eiginlega alltaf meira gaman að vera inni og lesa en fara út í snjókast og svoleiðis.)

En sem sagt, bókin er hreinasta snilld; skemmtileg ádeila á óhræsis frjálshyggjutískuna sem ætlar allt lifandi að drepa svo að hverjum þeim sem kemur til hugar að hafa eitthvað á móti öllum ,,væðingunum" (einka-, einkavina-, alþjóða-, tölvu-, nútíma-, markaðsvæðingu etc.) er barasta hlægilegur og ekkert hægt við hann eða hana að tala. Markaðurinn hefur fyrsta og síðasta orðið og ekkert hnu með það; þarfir hans ganga fyrir öllu öðru og sá sem efast er álitinn í besta falli frekar barnalegur en oftar argasta afturhald, nöldrari og dragbítur á ,,framfarir".

Alveg galbannað að gagnrýna, rétt eins og sovét- mönnum fyrrum var bannað að gagnrýna stóra sann- leikann komm- únismans er okkur stranglega bannað að efast um heilagleika og réttmæti endalausrar frjálshyggju, hagvaxtarkapphlaups og samkeppnishugsunar á öllum sviðum. Ekkert vandamál er það stórt eða smátt að ekki sé hægt að leysa það með því að einkavæða, koma á samkeppni (les: fákeppni), setja á hlutabréfamarkað og svo endalaust framvegis.

Þeim sem eiga hugsanlega við einhvern vanda að etja sem ekki má leysa með einka-og hlutafélagavæðingu má síðan vísa á Sjáið-hvað-ég-er-mikið-góðmenni-sjóði grilljónunganna og fella endanlega niður þetta bjánalega almannatryggingakerfi sem enginn botnar nokkuð í hvort sem er.

Sérdeilis fannst mér skemmtileg umræða Einars Más um franskar heimspekipælingar sjötta og sjöunda áratugarins, sem hafa tiltölulega nýlega haldið innreið sína hingað til landsins bláa, aðallega í gegnum fólk sem hefur menntast í Bandaríkjunum en þar var þessi skondna strúktúr-súrrealíska þvæla Frakkanna tekin upp, slitin úr samhengi og soðinn síðan upp úr henni póstmódernisminn, sem til allrar hamingju virðist um það bil að komast úr tísku aftur.

Það krimti í mér þegar hann taldi upp spekingana einn af öðrum sem yðar einlæg þrælaði sér í gegnum með miklum harmkvælum í meistaranáminu fyrir ári síðan, sjá þessa færslu frá í desember 2006, og tætti þá í sig.

Auðvitað fannst mér þetta mest gaman af því að ég hafði skammast sjálf yfir þessari dellu bæði í ræðu og riti, mínum annars ágæta lærimeistara í þjóðfræðideildinni við HÍ til nokkurrar gremju. Verst að ég er búin að setja möppurnar þykku með greinabunkunum oní kjallara svo að ég get ekki í snarheitum flett upp á einhverjum gullkornunum sem þar hrutu af síðum; ekki nóg með að hugsunin væri hringsnúin heldur voru þetta þýðingar úr frönsku yfir á ensku. Drottinn minn dýri, þvílík steypa.

Þar sem ég er komin í bréfinu til Maríu, lokahlutann, fjallar e.m.j. (hann var einu sinni blm. á Þjóðviljanum líkt og -vd.) um tungumálið og umræðurnar allar um hvað sé þjóð (ein prófspurninganna í fyrrnefndum kúrsi), útskýrir listilega hvers vegna okkur er hollt að kunna eins vel og okkur er mögulegt fleiri mál en okkar eigið og ræðir um þann vanda að koma hugsun úr einu máli yfir á annað svo vel fari. Mín er náttlega heima þar líka, búin að liggja yfir þýðingu úr amrískri engilsaxnesku undangengna mánuði og rétt að fara að skila af sér.

Einar Már bendir m.a. á það sem ég fann á sjálfri mér í Skotlandinu góða, þrátt fyrir að hafa háskólagráðu í enskri tungu, að það kostar gríðarmikla menntun og ástundun að ná fullu valdi á öðru tungumáli en sínu eigin og öðlast dálitla færni í öllum þeim aragrúa af tilvísunum, orðatiltækjum og málsháttum sem hvert einasta mál býr yfir og skapa því sinn sérstaka heim. Ég get sagt hvað sem er á íslensku en bara það sem ég hef lært á ensku.

Og nú hef ég vísast sagt meira en nóg í dag, botna þetta með því hvetja þá sem eiga Bréf til Maríu ólesið að útvega sér eintak. Já, og svo vil ég þakka Matthildi Helgadóttur á Ísafirði kærlega fyrir óbeisluðu fegurðina sem af henni geislar og það tiltæki að efna til ádeilu á hömlulausa markaðsvæðingu kvenlíkamans, sem var til umfjöllunar í heimildamyndinni Óbeisluð fegurð í Sjónvarpinu í kvöld. Vel gert, Matta og félagar!

P.S. Minn heittelskaði átti ammali sama dag og Jónas og þar sem við vorum erlendis á sextándanum tekur hann við afmæliskveðjum út þessa viku ;o)